९२ वर्षीया वृद्धाले जिउनी बेचेर राखेको १६ लाख सहकारीमा फस्यो

बुढेसकालमा खर्चको जोहो गर्नका लागि खड्गकुमारीले चितवन साहारा बहुद्देश्यीय सहकारी संस्थामा १६ लाख रुपैयाँ राखेकी थिइन् । आफ्नो भाग (बुढ्यौली/जिउनी) को जग्गा बेचेर राखेको पैसा फिर्ता होला/नहोला भन्ने चिन्ताले एक वर्षयता उनी बिरामीजस्तै छिन् । ‘पोहोरसम्म टाठै हुनुहुन्थ्यो । एक वर्षयता त्यत्ति सन्चो छैन । बाहिर फेर खासै निस्कनु हुन्न । बेला-बेलामा पैसाको कुरा झिक्नुहुन्छ,’ जेठा छोरा जनार्दनले भने ।

आमाको अवस्था देखेर चिन्तित जनार्दनले यो कुरा चितवन साहारा सहकारीपीडित संघर्ष समितिका संयोजक शालिकराम दुवाडीसामु राखे । दुवाडी शुक्रबार खड्गकुमारीलाई भेट्न उनको घर गए । संघर्ष समितिका अन्य साथीसहित पुगेका दुवाडीले खड्गकुमारीलाई चिन्ता नलिन सम्झाइबुझाइ गरे । ‘मेरो त सर्वश्व त्यही पैसा हो । सकेसम्म फिर्ता ल्याइदिनु है बाबु,’ खड्गकुमारीले बरर्र आँसु झार्दै अनुरोध गरिन् ।

सिन्धुपाल्चोकबाट बसाइँ सरेर खड्गकुमारीको परिवार २०२६ सालको जेठमा चितवन जुटपानीको सूर्यपुर आएको थियो । ६ वर्षपछि श्रीमान् खडानन्द गजुरेलले परिवारलाई फेरि सूर्यपुरबाट अझै पूर्व धुसेरी सारे । पति खडानन्दको २०६७ सालमा निधन भयो । पतिले जोडेको जमिन तीन भाइको अंश लगाएर खड्गकुमारीको नाममा पनि केही राखियो । उमेर ढल्कँदै गएपछि खड्गकुमारीलाई सप्ताह लगाउने रहर जाग्यो ।

वैष्णव सम्प्रदायको गजुरेल परिवार धर्मकर्ममा धेरै विश्वास राख्छ । आमाको इच्छा पूरा गर्न खड्गकुमारीका तीन छोराले सल्लाह गरे । दाजुभाइको सरसहयोगले मात्रै सप्ताहको खर्च पूरा हुने नदेखेपछि आमाको नामको जग्गा बेच्ने निधो गरे । जग्गा बेचेर सप्ताह लगाउनुका साथै आमाले देवघाटको मन्दिरमा पनि केही रकम दिएको छोरा जनार्दन बताउँछन् ।

त्यसपछि बचेको १६ लाख रुपैयाँ छोराहरुले आमाको नाममा खाता खोलेर पर्सा बजारको बैंकमा मुद्दती खातामा राखेका थिए । बैंकले ९ प्रतिशत ब्याज दिन्थ्यो । पछि पर्सादेख केही पूर्वको खुरखुरे बजारमा रहेको एक सहकारीले १३ प्रतिशत ब्याज दिने बतायो । बैंकबाट उनीहरुले पैसा सहकारीमा सारे । चितवन साहारा सहकारीको पर्सा बजारमै शाखा खुल्यो । त्यहाँका प्रतिनिधिले १३ दशमलव ५ प्रतिशत ब्याज दिने प्रस्ताव लिएर घरमै आए ।

खड्गकुमारीका तीन छोरालाई ब्याजदरले मात्रै तानेको थिएन । साहाराका प्रतिनिधिले तीनतीन महिनामा घरमै आएर ब्याज बुझाउने आकर्षक प्रस्ताव राखे । ‘आमाको उमेर घर्कंदै गएको थियो । घरदेखि पर डोर्‍याउँदै लगेर कति ब्याज बुझ्ने, ब्याज बुझाउन घरमै आउने हो भने विचार गर्ने कि भन्ने भयो,’ माइला छोरा हरिप्रसादले भने । तर सहकारीमा तत्काल पैसा नराख्ने राय राखे कान्छा टीकारामले ।

साहाराका प्रतिनिधि घर धाउने क्रम रोकिएन । एक दिन टीकाराम सहाराको पर्सा सेवा केन्द्र हेर्न पुगे । ‘त्यहाँको साजसज्जा राम्रै बैंकको भन्दा पनि बढ्ता थियो । मलाई लाग्यो, यसमा राख्नु खतरा छैन । पछि दाजुहरुसँग पनि सल्लाह गरेर लौ यतै सारौं पैसा भन्ने भयो,’ टीकारामले भने ।

२०७९ साउन ८ गते ६ लाख ५० हजार रुपैयाँ झिकेर साहारामा राखे । साउन ३० मा ९ लाख ५० हजार रुपैयाँ पनि त्यहीँ ल्याएर जम्मा गरे ।

चितवन साहारा सहकारीपीडित संघर्ष समितिका संयोजक शालिग्राम दुवाडी र खड्गकुमारीसहित उनका तीन छोरा । तस्बिर : रमेशकुमार/ कान्तिपुर

सर्तअनुसार पहिलो तीन महिनामा ब्याज रकम घरमै आयो । तर त्यसपछि खड्गकुमारीको परिवारले ब्याजको बाटो कुरेको कुर्‍यै भयो । गीतेन्द्रबाबु (जीबी) राई संस्थापक भएर सञ्चालनमा आएको भरतपुरको चितवन साहारा बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्थाले पछि जिल्लाको पूर्वी भेग रत्ननगरको टाँडी र खैरहनीको पर्सा बजारमा पनि शाखा विस्तार गरेको थियो । यो सहकारीमा जम्मा भएको पैसा बचतकर्ताले फिर्ता पाउन छाडे । बचतकर्ताको पैसा जीबी राईले नियमविपरीत आफ्ना अन्य निजी कम्पनीमा लगानी गरेको भेटियो ।

बचतकर्ताहरुको ११ करोड रुपैयाँ जीबी राईको गोर्खा मिडियामा गएको थियो । गोर्खा मिडियाले ग्यालेक्सी फोर के टीभी चलाउँथ्यो । गोर्खा मिडियाका तीन सञ्चालकमध्ये एक रवि लामिछाने पनि थिए । उनी त्यसको प्रबन्ध निर्देशकसमेत थिए । उनी पछि टीभी छाडेर राजनीतिमा आए, चितवन–२ को सांसद तथा गृहमन्त्रीसम्म भए ।

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) का सभापति लामिछानेविरुद्ध साहारा सहकारी बचत रकम अपचलन गरेको भनेर चितवन जिल्ला अदालतमा मुद्दा दायर भएको छ । चितवनबाट धरौटीमा छुटे पनि यस्तै प्रकृतिको बुटवलको सहकारीको मुद्दामा उच्च अदालतले कारागार पठाउन भनेपछि लामिछाने हाल भैरवहा जेलमा छन् । जीबी राई फरार छन् । चितवनका ६ हजार ३३४ बचतकर्ताको ८५ करोड रुपैयाँ सो सहकारीमा फसेको छ ।

‘यस्ता वृद्धाको रकम पनि सहकारीका सञ्चालकले हिनामिना गरे । हाम्रो सरोकार चाँडोभन्दा चाँडो बचतकर्ताको रकम फिर्ता होस् भन्ने हो । किनकि खड्गकुमारी आमाजस्तो अति सामान्य व्यक्तिको रकम यसरी डुब्नुभएन,’ साहारा सहकारीबाट बचत फिर्ता नपाएपछि गठन भएको संघर्ष समितिका संयोजक शालिकराम दुवाडीले भने ।

सहकारीबाट पैसा आउने/नआउने निधो नभएपछि आमाको मन बेचैन बनेको जनार्दन बताउँछन् । ‘आमा कि घरभित्रै सुतेको सुत्यै हो, कि मनमनै केके बोल्नु हुन्छ हुन्छ । यस्तो हालतमा हामीले छाडेर परपर जान पनि सेकेका छैनौं,’ उनले भने ।

धेरैथोरै जति भए पनि वृद्धवृद्धालाई आफ्नो पैसासँग लगाव हुन्छ । जे पायो त्यसैमा हम्मेसी खर्च गर्दैनन् । दशैं र अन्य पर्व, तिथि अवसरमा खड्गकुमारीले टीका लगाएर दक्षिणा दिने ७०/८० जना छन् । ‘सबैलाई बाँचुन्जेल आफ्नै पैसा दान दक्षिण गर्ने हो भन्नु हुन्छ । मन लागेको किनेर खान, औषधि उपचार र आपतविपद्मा पनि खर्च गर्न भनेर राखेको पैसा यसरी चलाउन नपाउँदा आमाको मनलाई कसरी शान्ति हुनु,’ जनार्दनले भने । रमेशकुमार पौडेल/कान्तिपुर