सूर्यको वरिपरि देखिएको गोलो घेरा के हो?

१३५ पटक पढिएको

काठमाडौं, असार २५ – केही दिनयता सामाजिक सञ्जालमा व्यापक चर्चामा आएको सूर्य वरिपरि देखिएको गोलो घेरा (Halo) देखिएको छ।

आकाशमा सूर्य वा चन्द्रमाको चारैतिर देखिने यस्तो प्रकाशमण्डललाई वैज्ञानिक भाषामा ‘सोलार हेलो’ (Solar Halo) वा ‘२२ डिग्री हेलो’ भनिन्छ।

के हो हेलो ?
हेलो एक प्रकारको प्रकाशीय घटना हो, जुन सूर्य वा चन्द्रमाको वरिपरि २२ डिग्री कोणमा देखिन्छ। यो घटना सामान्यतया आकाशमा पातलो सिरस (Cirrus) वा सिरोस्टाट्रस (Cirrostratus) बादल हुँदा देखिन्छ। ती बादलहरू पृथ्वीको सतहबाट करिब ५ देखि १३ किलोमिटर उचाइमा हुन्छन्।

कसरी बन्छ यस्तो घेरा ?
हावामा रहेका बर्फका स-साना क्रिस्टलहरूले सूर्यको प्रकाश परावर्तित वा विचलित गर्छन्। जब ती क्रिस्टलहरू सही कोणमा हुन पुग्छन्, सूर्य वरिपरि वृत्ताकार रंगीन घेरा बनिन्छ। प्रायः यस्तो घेरामा रातो रङ भित्रपट्टि र निलो रङ बाहिरपट्टि देखिन्छ।

विश्वभर कहाँ-कहाँ देखिन्छ ?
सोलार हेलो विश्वभर विभिन्न स्थानमा देखिने गर्छ। विशेषगरी मौसम परिवर्तन हुने बेला वा आकाशमा चिसो बादलहरू देखिन थालेपछि यस्तो घटना देखिन्छ। नेपालमा पनि समय-समयमा काठमाडौं, पोखरा, चितवन लगायतका क्षेत्रमा सूर्य वरिपरि यस्तो घेरा देखिएको छ।

सामाजिक विश्वास र भ्रम
नेपाल लगायत विभिन्न देशहरूमा सूर्य वरिपरि देखिने हेलोलाई शुभ-अशुभसँग जोडेर पनि हेरिन्छ। कतिपयले यो प्राकृतिक प्रकोप, वर्षा वा अन्य ठूलो घटना आउनसक्ने संकेतको रूपमा लिने गर्छन्। तर, वैज्ञानिकहरूका अनुसार यो पूर्णतया प्राकृतिक र सामान्य घटना हो।

विज्ञहरूको चेतावनी
खगोलविद्हरूले हेलो हेर्दा आँखाको सुरक्षा आवश्यक रहेको बताउँछन्। प्रत्यक्ष सूर्यतिर लामो समय हेर्दा आँखामा क्षति पुग्न सक्छ। त्यसैले यस्तो दृश्य हेरिरहँदा उचित सुरक्षा उपाय अपनाउनुपर्ने उनीहरू बताउँछन्।

निष्कर्ष
सूर्य वा चन्द्रमाको वरिपरि देखिने घेरा प्रकृतिको अद्भुत दृश्य हो। यसलाई डर वा भ्रमको रूपमा नभई वैज्ञानिक दृष्टिले बुझ्न जरुरी छ। यस्तो प्राकृतिक घटना मौसम विज्ञान र वातावरणीय अध्ययनको संकेत हुनसक्छ। सामाजिक संजालको सहयोगमा