संघीयता सुदृढीकरण आजको आवश्यकता

३४३ पटक पढिएको

-विजय क्षेत्री, जाजरकोट

संघीयता सुदृढीकरण नेपालको सन्दर्भमा निकै चर्चित र बहसको विषय बनेको छ। यसले देशको शासन व्यवस्था, विकास र समृद्धिको नयाँ आयाम खोलेको छ। तर, यसको प्रभावकारिता र चुनौतीहरूबारे थप गहिरो बुझाई आवश्यक छ।

संघीयता सुदृढीकरण किन आवश्यक छ ?

• स्थानीय तहको सशक्तीकरण: जनताको प्रत्यक्ष पहुँचमा रहेर स्थानीय समस्या समाधान गर्ने उद्देश्यले संघीयता ल्याइएको हो। यसले स्थानीय विकासको ढोका खोल्ने अपेक्षा गरिएको छ।
• क्षेत्रीय असमानता न्यूनीकरण: संघीयताले विकासका अवसरहरूलाई देशभर समान रूपमा बाँडफाँट गर्ने लक्ष्य राखेको छ। विकसित र अविकसित क्षेत्रबीचको खाडल पुर्न यसले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने विश्वास गरिएको छ।
• विविधताको सम्मान: नेपालको बहुजातीय, बहुभाषिक र बहुसांस्कृतिक विविधतालाई संघीयताले सम्मान गर्ने प्रयास गरेको छ। यसले सामाजिक सद्भाव र एकतालाई प्रवर्द्धन गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।
• शासन व्यवस्थामा सुधार: अधिकारको विकेन्द्रीकरण र जनताको सहभागितालाई प्रोत्साहित गर्दै संघीयताले शासन व्यवस्थामा सुधार ल्याउने अपेक्षा गरिएको छ।

संघीयता सुदृढीकरणका चुनौतीहरू

• आर्थिक स्रोतको अभाव: स्थानीय तहसँग आफ्नै आर्थिक स्रोतको अभावले विकास कार्यक्रम सञ्चालनमा कठिनाइ भएको छ।
• दक्ष जनशक्तिको अभाव: स्थानीय तहमा दक्ष जनशक्तिको अभावले सेवा प्रवाहमा प्रभाव परिरहेको छ।
• राजनीतिक अस्थिरता: राजनीतिक दलहरूबीचको खिचातानीले संघीयताको प्रभावकारी कार्यान्वयनमा बाधा पुगेको छ।
• कानूनी जटिलता: संघीयतासँग सम्बन्धित कानूनहरूमा अस्पष्टता र अन्तरविरोधका कारण कार्यान्वयनमा समस्या आएको छ।

संघीयता सुदृढीकरणका लागि के गर्न सकिन्छ ?

• आर्थिक स्रोतको वृद्धि: स्थानीय तहलाई आर्थिक रूपमा सक्षम बनाउनका लागि राजस्व बाँडफाँटमा पुनर्विचार गर्नुपर्ने हुन्छ।
• दक्ष जनशक्तिको विकास: स्थानीय तहका कर्मचारीहरूलाई तालिम प्रदान गरी क्षमता अभिवृद्धि गर्नुपर्ने हुन्छ।
• राजनीतिक स्थिरता: राजनीतिक दलहरूबीच सहकार्य र समझदारी बढाएर संस्थागत विकासमा ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ।
• कानूनी सुधार: संघीयतासँग सम्बन्धित कानूनहरूलाई स्पष्ट र व्यवहारिक बनाउनुपर्ने हुन्छ।

निष्कर्ष:

संघीयता नेपालको विकासको लागि एक महत्वपूर्ण पाइला हो। तर, यसलाई सफल बनाउनका लागि सबै पक्षबाट निरन्तर प्रयास आवश्यक छ। संघीयताका सिद्धान्त र मूल्यमान्यतालाई आत्मसात गर्दै यसलाई संस्थागत बनाउने दिशामा अगाडि बढ्नुपर्छ।